آیا تا به حال توجه کرده‌اید که بتن بعضی مواقع حالتی مانند لانه زنبور پیدا میکند؟ این یکی از مشکلاتی بوده که به دلایل مختلف ممکن است در بتن رخ دهد و به آن کرموشدگی بتن می‌گویند. کرموشدگی به فضاها و حفرههای توخالی روی سطح بتن یا داخل توده بتنی گفته میشود. کرموشدگی معمولاً به خاطر وجود حباب‌های هوا ایجاد میشود، زیرا بتن نمی‌تواند فضاهای اطراف ذرات درشت سنگدانه و میلگردها را پر کند. وقتی بتن دچار کرموشدگی میشود، حالتی شبیه به لانه زنبور پیدا میکند که پس از برداشتن قالب، قابل مشاهده است. کرموشدگی ممکن است در سرتاسر پایه‌ها، دیوارها، ستون‌ها، تیرها، اسلب‌ها و غیره رخ دهد. در ادامه، بیشتر توضیح خواهیم داد که کرموشدگی بتن چیست، علل ایجاد آن کدامند و برای پیشگیری از آن چه راه‌هایی وجود دارد.
فهرست مطالب
کرموشدگی بتن چیست؟
کرموشدگی به ایجاد سطحی ناهموار و حفرههای خالی روی سطح بتن یا داخل توده بتنی گفته میشود. زمانی که بتن نتواند فضاهای خالی بین میلگردها و سنگدانه‌ها را به خوبی پر کند، کرموشدگی دیده میشود. اختلاط ضعیف بتن یا دانه‌بندی نادرست سنگدانه‌ها باعث حالت کرموشدگی می‌شوند. به طور معمول، با برداشتن قالب یا با استفاده از تکنیک‌های اولتراسونیک، می‌توان وجود حالت کرموشدگی بتن را مشخص کرد.
کرموشدگی بر دوام کلی بتن تأثیر می‌گذارد و آرماتورها را آسیب‌پذیر میکند. در این حالت، آب، هوا و مواد شیمیایی می‌توانند وارد بتن شده و در نتیجه، باعث خوردگی شوند. کرموشدگی همچنین باعث کاهش استحکام ساختاری اجزای بتنی و کاهش ظرفیت باربری اجزا میشود. اثرات ناشی از ایجاد حالت کرموشدگی در بتن در مناطق ساحلی که سازه‌های بتنی در معرض آب و هوای مرطوب قرار دارند و در سازه‌هایی که در معرض تماس مستقیم با آب هستند، خود را بیشتر نشان می‌دهد و جای نگرانی بیشتری است.
علل ایجاد کرموشدگی در بتن
این حفرههای توخالی زمانی ایجاد می‌شوند که تمامی فضای بین سنگدانه‌ها پر نشده باشد یا در هنگام عملیات بتن‌ریزی، بتن به آن‌ها نرسیده باشد. حالت کرموشدگی در بتن به علل مختلفی ممکن است به وجود آید که از آن جمله می‌توان موارد زیر را نام برد.
- نامناسب بودن طرح اختلاط بتن
- تراکم ناکافی
- دانه‌بندی نامناسب سنگدانه‌ها
- مقدار مازاد نسبت آب به سیمان
- کارپذیری ضعیف بتن
- ویبرهزنی بیش از حد
- استفاده از بتن بسیار سفت
- گیرش زودتر از موعد بتن
- استفاده بیش از حد از سنگدانه‌های درشت
- استفاده از آرماتورهای سنگین
- نشتی در اتصالات
- قرارگیری نامناسب میلگردها
- سفت شدن زودتر از موعد بتن
علی‌رغم دلایلی که در بالا به آن‌ها اشاره شد، سه مورد بیش از همه رایج هستند و به عنوان متداول‌ترین دلایل ایجاد حالت کرموشدگی در بتن مطرح می‌شوند. این سه دلیل عبارتند از:
- استفاده از بتن سفت
- ویبرهزنی نامناسب
- پوشش ندادن مناسب آرماتورها
انواع کرموشدگی بتن
کرموشدگی بتن به سه نوع تقسیم میشود که عبارتند از:
- کرموشدگی سایز کوچک
- کرموشدگی سایز متوسط
- کرموشدگی سایز بزرگ
کرموشدگی سایز کوچک
در این نوع کرموشدگی بتن، عمق حفرهها یا تودهها کمتر از 25 میلی‌متر است. در نتیجه، کرموشدگی سایز کوچک باعث نمی‌شود که مقاومت سازه چندان در معرض خطر قرار بگیرد.
کرموشدگی سایز متوسط
در این نوع کرموشدگی در بتن، عمق حفرهها یا تودهها بیشتر از 25 میلی‌متر است، اما سطح پوشش آرماتورها به گونه‌ای نیست که در معرض دید باشند. در نتیجه، مقاومت سازه تا حدی به خطر میافتد و میلگردها در برابر آب و رطوبت آسیب‌پذیر خواهند بود.
کرموشدگی سایز بزرگ
مانند کرموشدگی سایز متوسط، اندازه عمق حفرهها یا تودهها در این حالت نیز از 25 میلی‌متر بیشتر است، اما آرماتورها را می‌توان داخل بتن مشاهده کرد. در نتیجه، استحکام سازه به طور جدی در معرض خطر قرار می‌گیرد و تماس با آب و رطوبت باعث خوردگی آرماتورها خواهد شد. این نوع کرموشدگی در هنگام بلایای طبیعی مانند زلزله، بتن را تا حد زیادی آسیب‌پذیر میکند.
اثرات کرموشدگی بر روی بتن
به دلیل ایجاد کرموشدگی، آب، رطوبت و هوا به داخل به بتن نفوذ می‌کنند. در نتیجه، استحکام سازه بتنی کاهش پیدا خواهد کرد و ممکن است ظرفیت باربری خود را از دست بدهد. همچنین، تماس با آب، رطوبت و هوا باعث ایجاد خوردگی میشود که خود یک مشکل اساسی است. علاوه بر این، ورود دی اکسید کربن به داخل بتن، منجر به کربناته شدن بتن میشود که این به معنای از دست دادن دوام، عمر کمتر و یا نیاز به تعمیرات مکرر سازه است.
به طور کلی، کرموشدگی اثرات زیر را بر روی بتن به جا می‌گذارد:
- کاهش ظرفیت باربری و مقاومت سازه
- ورود آب، رطوبت و هوا به داخل بتن
- خوردگی و زنگ‌زدگی آرماتورها
- کاهش طول عمر سازه
- از بین بردن زیبایی ظاهری سازه
چگونه از ایجاد کرموشدگی بتن جلوگیری کنیم؟
راه‌های مختلفی وجود دارد که به ما کمک میکند تا از ایجاد حالت کرموشدگی در بتن جلوگیری کنیم. از جمله این راه‌ها می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم.
- دانه‌بندی سنگدانه‌ها باید به درستی انجام شود.
- عملیات ویبرهزنی باید تحت نظر یک مهندس انجام شود.
- طرح اختلاط بتن بایستی همانطور که توسط مهندس پروژه ارائه شده است، به دقت دنبال شود.
- کارایی بتن را باید تست کرد.
- پوشش بتن باید از آرماتورها گرفته تا قالب به درستی ایجاد شود.
- میزان محتویات آب باید مطابق با نسبت آب به سیمان ارائه‌شده باشد.
- قالب‌های چوبی باید آب‌بندی شوند و اتصالات نیز باید سفت و محکم باشند.
- از آرماتور نباید زیاد از حد استفاده شود.
- بتن‌ریزی باید از ارتفاع مناسب صورت بگیرد.
- اسلامپ بتن باید در مرحله تولید و بتن‌ریزی نیز حفظ شود. این امر به کاهش کرموشدگی در بتن کمک میکند.
- فاصله‌گذاری میلگردها بایستی به درستی طراحی شود.
چگونه کرموشدگی بتن را رفع کنیم؟
از روش گروتینگ برای ترمیم کرموشدگی بتن استفاده میشود. در این روش، مخلوط دوغاب تحت فشار با پمپ دوغاب اعمال میشود تا ترک‌ها و فضاهای خالی سازه را پر کند. اولین گام برای رفع کرموشدگی در بتن، آنالیز وسعت و عمق ناحیه مورد نظر با بازرسی چشمی یا با استفاده از تست غیرمخرب است. بر اساس نتایج آنالیز که تعیین میکند کرموشدگی از چه نوعی است، عملیات تعمیر را انجام می‌دهند. به طور کلی، برای رفع کرموشدگی از روش‌های زیر استفاده میشود.
- تمام سنگدانه‌های شل را از روی ناحیه آسیب‌دیده جدا می‌کنند.
- سطح بتن را برای از بین بردن کثیفی و ذرات ریز تمیز می‌کنند.
- سطح بتن را با آب می‌شویند و صبر می‌کنند تا خشک شود.
- در صورت نیاز به قالب، ابتدا قالب را قرار داده و دوغاب را روی آن می‌ریزند. در غیر این صورت، مواد را مستقیماً بر روی سطح می‌ریزند.
- برای اطمینان بیشتر، از یک ماده ضد خوردگی در آرماتورها استفاده می‌کنند.
- ناحیه‌ای که دچار کرموشدگی شده است را با مواد دوغاب پر می‌کنند.
- پس از انجام عملیات گروتینگ، از ملات تعمیری خودگیر استفاده می‌کنند.
- صبر می‌کنند تا مواد تعمیری اعمال‌شده تا زمانی که دوام لازم را پیدا کند، خشک شود.
سؤالات متداول کرموشدگی بتن چیست؟
کرموشدگی بتن چیست؟
کرموشدگی به ایجاد سطحی ناهموار و حفرههای خالی روی سطح بتن یا داخل توده بتنی گفته میشود که بتن حالتی مانند لانه زنبور پیدا میکند.
رایجترین علل ایجاد کرموشدگی در بتن کدامند؟
استفاده از بتن سفت، ویبرهزنی نامناسب و پوشش ندادن مناسب آرماتورها سه رایجترین دلیل ایجاد کرموشدگی در بتن هستند.
کرموشدگی بتن به چند نوع تقسیم میشود؟
بر اساس اندازه حفرهها یا تودهها، کرموشدگی در بتن به سه نوع کرموشدگی سایز کوچک، سایز متوسط و سایز بزرگ تقسیم میشود.
