شاید از نظر خیلی‌ها بتن صرفاً یک نوع مصالح ساختمانی باشد که از ترکیب آب، سیمان و سنگدانه ساخته می‌شود. اما اینطور نیست، بتن مفاهیم بسیاری را شامل می‌شود. یکی از مفاهیم بسیار مهم مربوط به بتن، عیار بتن است. همه انواع بتن ترکیبات یکسانی ندارند؛ در واقع، با توجه به اینکه بتن در چه پروژه‌ای و برای چه هدفی مورد استفاده قرار می‌گیرد، ترکیبات متفاوتی خواهد داشت. مفهوم عیار بتن نیز از همینجا نشأت می‌گیرد که نقش تعیین‌کننده‌ای در مقاومت فشاری سازه بتنی و طول عمر آن ایفا می‌کند. با مجله بتن لب همراه باشید تا به اتفاق ببینیم که عیار بتن چیست و چگونه محسابه می‌شود.
فهرست مطالب
عیار بتن چیست؟
طبیعی است که بتن مورد استفاده برای ساخت یک سازه غول‌پیکر با بتنی که برای ساختن یک ساختمان معمولی به کار می‌رود، متفاوت باشد و از همین رو بود که مفهوم عیار بتن معرفی شد. اما عیار بتن چیست؟ عیار بتن عبارت است از مقدار سیمان مصرفی بر حسب کیلوگرم در واحد حجم بتن یعنی متر مکعب. اجازه دهید با یک مثال این موضوع را شفاف‌تر بیان کنیم. برای مثال، بتن با عیار 350 به معنای بتنی است که در هر یک متر مکعب آن، 350 کیلوگرم سیمان مورد استفاده قرار گرفته است.
اهمیت عیار بتن
حال که تعریف کردیم عیار بتن چیست، باید بدانیم چرا این پارامتر حائز اهمیت است. جالب است بدانید که تعیین مقدار سیمان مهم‌ترین مرحله در طرح اختلاط بتن به حساب می‌آید. سیمان وظیفه اصلی اتصال و چسبندگی را در مخلوط بتن ایفا می‌کند. از آنجایی که هنگام طراحی بتن بایستی مقاومت آن برای مقابله با تنش‌های مختلف را مشخص کرد، تعیین مقاومت کلی نمونه بتن بسیار مهم است. این مقاومت کلی بتن نیز در اصل به مقدار و نوع سیمان مصرفی وابسته است که خود نشان از اهمیت بالای پارامتر عیار بتن دارد.
عیار بتن پارامتر مهمی جهت تعیین مقاومت بتن است و مقاومت بتن در روابط متعددی توسط عیار بتن مستقیماً تعیین می‌گردد. یک دیدگاه غلط و اما رایج در مورد بتن وجود دارد؛ برخی فکر میکنند هر چه سیمان بیشتری مصرف شود، عیار بتن و در نتیجه، مقاومت آن بالاتر خواهد رفت. در واقعیت، مصرف بی‌نهایت بتن باعث نخواهد شد که بتن مقاومت بی‌نهایتی داشته باشد. به عبارت دیگر، یک حد بیشینه برای مصرف سیمان وجود دارد و حتی افزودن دوباره سیمان ممکن است منجر شود که بتن تضعیف گردد.
روش محاسبه عیار بتن
در پروژه‌های ساختمانی متداول است که عیار بتن مورد نیاز برای هر بخش را مشخص میکنند، اما گاهی اوقات ممکن است این مقدار مشخص نشود. در این شرایط، با استفاده از فرمول زیر می‌توانیم عیار بتن را محاسبه کنیم.
Fc=(w/10)-9
در این فرمول، Fc مقاومت مشخصه بتن است که مطابق با آیین‌نامه بتن و نمونههای استاندارد استوانهای تعیین می‌شود. واحد اندازه‌گیری مقاومت مشخصه بتن در این فرمول، مگاپاسکال است. w نیز به عیار بتن اشاره دارد. چنانکه اشاره شد، واحد اندازه‌گیری عیار بتن، کیلوگرم در متر مکعب است. به عنوان مثال، چنانچه مقاومت مشخصه بتن ما برابر 25 مگاپاسکال باشد، بر اساس فرمول بالا، عیار این بتن برابر 340 کیلوگرم در متر مکعب خواهد بود. توجه داشته باشید که فرمول دیگری نیز برای محاسبه عیار بتن وجود دارد. در این فرمول، پس از محاسبه مقاومت نمونه مکعبی، آن را با عدد 50 جمع می‌کنیم و عیار بتن به دست می‌آید.
مقاومت مشخصه بتن چیست؟
وقتی در مورد عیار بتن حرف می‌زنیم، مقاومت مشخصه یک سمت دیگر قضیه است. از همین رو، خالی از لطف نیست که در اینجا تعریف کوتاهی از مقاومت مشخصه بتن داشته باشیم. مقاومت مشخصه بتن به حداقل مقاومتی گفته می‌شود که بتن بایستی ۲۸ روز پس از ساخت با کنترل کیفی مناسب داشته باشد. مقاومت مشخصه با پیشوند حرف انگلیسی M نشان داده می‌شود که مقاومت مورد نظر بتن را بر حسب واحد مگاپاسکال نمایش میدهد. به عنوان مثال، بتن با درجه مقاومت ۲۰ مگاپاسکال را به صورت M20 نشان می‌دهند. حرف M در اینجا مخفف واژه انگلیسی میکس (Mix) به معنای مخلوط است. برای مثال، در بتن M20، نسبت مخلوط 1:5:3 برای سیمان، ماسه و سنگدانه‌های درشت خواهد بود.
جدول عیار بتن
همانطور که قبلاً گفته شد، برای مشخص کردن عیار بتن، باید مقاومت مشخصه آن را در نظر گرفت. شما در جدول زیر می‌توانید عیار بتن را با توجه به مقاومت‌های 28 روزه مختلف ملاحظه کنید. لازم به ذکر است که این جدول به صورت پیشنهادی ارائه گردیده است، زیرا فاکتورهای مختلفی در تعیین عیار بتن مؤثر هستند. به عنوان مثال، سردی یا گرمی زیاد از حد هوا می‌تواند طرح اختلاط بتن را به کلی دستخوش تغییر کند.
| مقاومت فشاری 28 روزه (مگاپاسکال) | نسبت آب به سیمان | نسبت سیمان، ماسه و سنگدانه |
| 42 | 0.41 | 1:1.5:1.5 |
| 35 | 0.48 | 1:1.5:2 |
| 28 | 0.57 | 1:2:4 |
| 21 | 0.68 | 1:4:6 |
| 14 | 0.82 | 1:6:8 |
| 5 | 0.85 | 1:5:10 |
انواع عیار بتن
عیار بتن برای انواع مختلف بتن که برای کاربردهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند، متفاوت خواهد بود. در اینجا، اگر بتن سبک باشد، از حرف C استفاده میکنند. اگر بتن معمولی باشد، در ابتدای آن از حروف LC استفاده می‌شود. در ادامه، انواع پرکاربرد عیار بتن را توضیح خواهیم داد.
بتن عیار 400
همانطور که از اسم آن برمی‌آید، بتن عیار 400 بتنی است که در هر متر مکعب از آن مقدار 400 کیلوگرم سیمان استفاده شده است. مقاومت مشخصه این بتن در نمونههای استوانهای یا مکعبی برابر 26 مگاپاسکال است. بتن عیار 400 معمولاً برای دوغاب، بندکشی، سرامیک و کاشی‌کاری و همچنین، پشت‌کاری نماهای سنگی کاربرد دارد.
بتن عیار 350
در بتن عیار 350، از مقدار 350 کیلوگرم سیمان در هر متر مکعب برای ساخت بتن استفاده می‌شود. از بتن عیار 350 بیشتر در کارهای بنایی و ساختن سازه‌های کوچک و معمولی استفاده میکنند. از دیگر کاربردهای این نوع بتن میتوان به ساخت جاده، پی دیوار، تسطیح و غیره اشاره کرد. بتن عیار 350 برای موزائیک‌کاری نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بتن عیار 150
منظور از بتن عیار 150، بتنی است که در هر متر مکعب آن از 150 کیلوگرم سیمان استفاده شده است. کم بودن مقدار سیمان در این نوع بتن باعث می‌شود که مقاومت مشخصه آن به حدود 5 مگاپاسکال تنزل پیدا کند. با توجه به مقاومت پایین بتن عیار 150، از این نوع بتن معمولاً برای زیرسازی بتن‌های دیگر در جاده‌ها و ساختمان‌ها استفاده می‌شود. بتن عیار 150 یک لایه محافظ بین زمین و بتن اصلی ایجاد می‌کند که از جذب شدن آب بتن فوندانسیون در خاک جلوگیری می‌نماید. همچنین، به این ترتیب، سولفات موجود در خاک باعث تضعیف بتن فونداسیون نخواهد شد.
سؤالات متداول عیار بتن چیست؟
عیار بتن چیست؟
عیار بتن به مقدار سیمان (بر حسب واحد کیلوگرم) مورد استفاده در هر متر مکعب بتن گفته می‌شود.
چرا عیار بتن حائز اهمیت است؟
عیار بتن پارامتر مهمی جهت تعیین مقاومت بتن است و مقاومت بتن در روابط متعددی توسط عیار بتن مستقیماً تعیین می‌گردد.
عیار بتن را چگونه محاسبه میکنند؟
با استفاده از فرمول Fc=(w/10)-9 میتوان عیار بتن را در نمونههای استوانهای محاسبه کرد. Fc مقاومت مشخصه بتن با واحد مگاپاسکال است. w نیز عیار بتن را با واحد کیلوگرم/متر مکعب نشان میدهد.
